در این مطلب از عسل ارگانیک سالار قصد داریم تا معیار‌های مهم برای اعتبارسنجی این نوع عسل را بیان کنیم و در مورد ویژگی‌های آن صحبت کنیم.
چیستی و ویژگی‌های عسل ارگانیک
با وجود اینکه هنوز هیچ استاندارد معتبری در ایران برای خرید عسل ارگانیک وجود ندارد. اما به طور کلی صفت ارگانیک به عسلی اطلاق می‌شود که در فرآیند تولید، فرآوری و بسته بندی آن، از هیچگونه ماده‌ی شیمیایی استفاده نشده باشد و عسل عاری از هر گونه مواد شیمیایی و صنعتی باشد.
شاید گفتن این حرف ساده باشد اما تولید این نوع عسل در عمل به این آسانی نیست و باید معیار‌های زیر را داشته باشد.
تغذیه زنبور از گیاهان
یکی از فاکتور‌های اصلی برای تولید عسل ارگانیک این است که زنبور از گیاهان و گل‌هایی که با انواع سموم آلوده شده اند استفاده نکند.
متاسفانه در سال‌های اخیر به علت استفاده بی‌رویه از انواع آفت‌کش‌ها و سموم، بخشی بزرگی از مزارع و حتی جنگل‌های کشور آلوده به سموم شده‌اند و از آنجا که دامنه پرواز زنبور حداکثر تا ۵ کیلومتر است، محل قرارگیری کندوها باید حداقل ۵ کیلومتر از زمین‌های آلوده، تاسیسات صنعتی و هر جایی که احتمال آلودگی در آن وجود دارد دور باشد.
این که چه کسی شعاع ۵ کیلومتری از محل قرار گیری کندوها را چک می‌کند و در مورد ارگانیک بودن یا نبودن آن نظر می‌دهد خود جای سوال دارد.
اما اینکه کندوها به دور از آلاینده‌ها و زمین‌های سم‌پاشی شده باشند پایان ماجرا نیست و هنوز موارد مهم دیگری وجود دارد تا ارگانیک بودن عسل تضمین شود.
ساختار کندو و بسته بندی ارگانیک
برای تولید یک عسل ارگانیک اصل، نیاز است تا ساختار کندو عاری از مواد شیمیایی و مصنوعی باشد. این در حالی است که بخش زیادی از زنبوردارن به خاطر حمل راحت‌تر از کندو‌های پلاستیکی استفاده می‌کنند.
همچنین شانه‌هایی که در کندو قرار می‌گیرد باید به دور از مواد شیمیایی باشد. زنبورداران معمولا شانه‌های خالی و همراه با موم را برای بارگیری سریع کندو، خرید و فروش می‌کنند که احتمال دارد آلوده باشند. در تحقیقی که در آمریکا انجام شد، مشخص شد که بیش از ۹۸٪ تمام شان‌های خالی آلوده هستند. (منبع)
بسته بندی نیز موضوع مهم دیگری است که در ارگانیک بودن یا نبودن عسل نقش دارد. عسل به خاطر خاصیت اسیدی که دارد نباید در ظروف پلاستیکی بسته بندی شود بلکه باید در ظروف شیشه‌ای مناسب نگهداری شود.
اجتناب از دارو‌های شیمیایی
فاکتور مهم بعدی استفاده نکردن از دارو‌های شیمیایی و آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان بیماری کلنی زنبور‌هاست. به عنوان مثال یکی از بیماری‌های شایع در بین زنبور‌ها کنه واروا است که با چسبیدن به بدن زنبور وارد کندو می‌شود و می‌تواند کل کندو را به سرعت از بین ببرد.
زنبوردارن معمولا برای مبارزه با این نوع کنه از دو نوع کنه کش به نام‌های آپیسان و کومافوس به مدت تقریبا ۲۰ روز استفاده می‌کنند. این مواد می‌تواند در ساختار کندو به ویژه در موم باقی بماند و در نتیجه عسلی که از این راه به دست می‌آید ارگانیک نخواهد بود.
تغذیه زنبور عسل
زنبورداران معمولا در فصول سرد برای تامین غذای کلنی از شکر برای تغذیه آن‌ها استفاده می‌کنند. در حالی که شکر سفید به علت فرآیند‌های شیمیایی که برروی آن، برای سفید شدن صورت می‌گیرید خود ارگانیک نیست. و عسلی که در ماه‌های بعد به دست می‌آید نیز ارگانیک نخواهد بود.
تفاوت عسل ارگانیک با عسل طبیعی و خام
همانطور که قبلا در مطلب شناسایی عسل طبیعی توضیح دادیم. عسل طبیعی به عسلی گفته می‌شود که در آن زنبور تنها از شهد گیاهان به عنوان تغذیه استفاده کرده باشد و تمامی عسل به همین شیوه تولید شده باشد.
با این تعریف می‌توان گفت که هر عسل ارگانیکی قطعا طبیعی است اما عکس آن صادق نیست و عسل طبیعی می‌تواند ارگانیک باشد یا نباشد.
عسل خام نیز به عسلی گفته می‌شود که به آن حرارت داده نشده باشد. و درست بعد از برداشت از کندو، بدون اینکه هیچگونه فرآوری روی آن صورت بگیرد به دست مشتری برسد. این نوع عسل بعد از مدتی رس می‌بنند و به اصطلاح شکرک می‌زند.
عسل خام نشانه‌ای از طبیعی بودن یا نبودن عسل و همچنین ارگانیک بودن یا نبودن آن نیست بلکه به این معنا است که عسل حرارت ندیده است.
آیا خرید عسل ارگانیک امکانپذیر است؟
پیشنهاد ما این است که قبل از اینکه اقدام به خرید عسل ارگانیک کنید حتما مطلب بالا را به دقت بخوانید. همانطور که مشاهده کردید معیار‌های لازم برای تولید عسل ارگانیک بسیار سخت گیرانه است به طوری که حتی عسل وحشی را نیز نمی‌توان با قطعیت ارگانیک دانست.
به همین دلیل است که میزان کمی از این عسل در کشور تولید می‌شود و همان میزان کم را هم نمی‌توان به طور قطع ارگانیک دانست. به این علت که هیچگونه ارگان یا نهاد تخصصی برای سنجش میزان ارگانیک بودن، لااقل در کشور ما وجود ندارد.
همچنین هنگام خرید عسل‌هایی با برچسب‌های عسل ارگانیک و دارای گواهینامه‌های خارجی به یاد داشته باشید که کل فرایند کیفیت سنجی یک عسل باید به صورت دوره‌ای و برای هر برداشت انجام شود که این عملا در کشور ما اگر نگویم غیر ممکن، لااقل بسیار سخت است.
از طرفی در بسیاری از موارد حتی زنبورداران هم از وجود آلاینده در منطقه خبردار نیستند و صرف اینکه کندوها در کوهستان قرار دارد دلیل بر ارگانیک بودن عسل نیست.
تولید عسل ارگانیک اگر چه بسیار سخت است اما قطعا غیر ممکن نیست و ممکن است افرادی بتوانند در بعضی از نقاط کشور اقدام به تولید آن کنند. اما واقعیت این است که در شرایط حاضر، عسل ارگانیک، بیشتر از آنکه یک واقعیت باشد، شاید یک توهم شیرین است.
